WSTĘP
Jerzy Wawrzoniak, Grzegorz Zajączkowski
Badania
monitoringowe prowadzone są w Polsce w sieciach stałych powierzchni
obserwacyjnych I i II rzędu (SPO I i II rzędu) oraz na powierzchniach
monitoringu intensywnego (SPO MI). Dostarczają wiarygodnych informacji
o głównych komponentach ekosystemów leśnych i procesach w nich
zachodzących. Pozwalają one na ocenę aktualnego stanu zdrowotnego
drzewostanów oraz identyfikację kierunków zmian tego stanu w czasie i
przestrzeni pod wpływem zmieniających się warunków środowiska,
zwłaszcza pogody i zanieczyszczeń powietrza. Badania monitoringu lasów
są wypełnieniem przez Polskę postanowień Air Convention (konwencja o
transgranicznym rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń powietrza na
dalekie odległości, Genewa 1979) i dostarczają niezbędnych
informacji do raportowania do Unii Europejskiej w ramach dyrektywy o
dopuszczalnych poziomach emisji gazowych zanieczyszczeń (NEC Directive).
Deficyt wody
dostępnej dla drzew pozostawał w ostatnich latach głównym czynnikiem
kształtującym stan zdrowotny lasów w Polsce. Rok 2020 był jednak pod
tym względem znacznie korzystniejszy niż lata poprzednie. Wykonane
analizy klimatycznego bilansu wody całego roku wykazały brak niedoborów
wody, a na znacznych obszarach występował nawet nadmiar wilgoci. W
okresie wegetacyjnym niedobory wilgoci wyrażone klimatycznym bilansem
wody półrocza letniego i liczbą dni o ograniczonej dostępności wody dla
roślinności występowały tylko w zachodniej części Polski (lubuskie,
część zachodniopomorskiego i zachodnia część Wielkopolski). Znacząca
poprawa warunków wilgotnościowych oraz nieco niższe średnie temperatury
sezonu wegetacyjnego w 2020 roku skutkowały zmniejszeniem średniej
defoliacji większości głównych lasotwórczych gatunków drzew oraz
mniejszą liczbą drzew zamarłych i usuniętych. Średnia defoliacja
wszystkich drzew na stałych powierzchniach obserwacyjnych I rzędu
zmniejszyła się o 0,3 punktu procentowego w stosunku do roku 2019 i
wyniosła 23,1%, a dla dębu nawet o blisko 2 punkty
procentowe, z 30,1 do 28,2%. Wskazuje to na poprawę stanu zdrowotnego
drzewostanów w roku 2020 w porównaniu do roku wcześniejszego...
