Wstęp

I.

Program monitoringu lasów

1.

Program monitoringu lasów w 2020 roku

II.

Monitoring lasów na stałych powierzchniach obserwacyjnych I rzędu

2.

Ocena poziomu zdrowotnego monitorowanych gatunków drzew w 2020 r. i porównanie w latach 2011-2020

Jadwiga Małachowska, Paweł Lech, Grzegorz Zajączkowski

Liczba stałych powierzchni obserwacyjnych I rzędu poddanych obserwacjom w 2020 roku wynosiła 2051 (ryc. 1.1). 1409 powierzchnie znajdowały się w lasach będących w zarządzie Lasów Państwowych, 534 powierzchnie – w lasach będących własnością osób fizycznych, 35 powierzchnie – w granicach parków narodowych, 73 powierzchnie – w lasach pozostałych form własności.

Liczba powierzchni w lasach wszystkich form własności zawiera się w przedziale: 1) w układzie krain przyodniczo-leśnych: od 39 w Krainie Sudeckiej do 492 w Krainie Wielko-polsko-Pomorskiej, 2) w układzie rdLP: od 70 w RDLP w Pile do 177 w RDLP w Olsztynie, 3) w układzie województw: od 40 w województwie opols-kim do 215 w województwie mazowieckim.

Liczby powierzchni wg gatunku panującego w drzewostanie wynoszą: powierzchnie z dominacją sosny – 1223, świerka – 85, jodły – 50, innych iglastych – 21, buka – 81, dębu – 144, brzozy – 190, olszy – 147 oraz innych liściastych – 110.

Parametrami oceny kondycji zdrowotnej gatunków drzew są następujące charakterystyki: procentowy udział drzew zdrowych (klasa 0, defoliacja 0–10%), procentowy udział drzew silnie zdefoliowanych (o defoliacji powyżej 25%, klasy 2 do 4 i drzewa martwe) oraz średnia defoliacja. Klasa ostrzegawcza (klasa 1, lekka defoliacja, od 11 do 25% defoliacji), będąca dopełnieniem dającym w sumie 100% drzew (po zsumowaniu klas 0, 1 i 2-4), w większości przypadków nie jest omawiana.

2.1

Zróżnicowanie kondycji zdrowotnej monitorowanych gatunków drzew ogółem w kraju w 2020 r. oraz w dziesięcioleciu 2011-2020

W 2020 r. średnia defoliacja wszystkich gatunków razem wynosiła 23,1%, iglastych – 22,9%, liściastych – 23,4%. Udział drzew zdrowych (do 10% defoliacji) gatunków razem wynosił 8,0%, udział drzew o defoliacji powyżej 25% – 19,4%. Gatunki liściaste charakteryzowały się wyższym udziałem drzew zdrowych (11,0%) oraz wyższym udziałem drzew silnie zdefoliowanych (22,6%) niż gatunki iglaste (odpowiednio: 6,2% i 17,5%). Udział drzew w klasie ostrzegawczej (drzewa o defoliacji od 11% do 25%) wynosił: gatunków razem – 72,6%, gatunków iglastych – 76,3%, a gatunków liściastych – 66,4% (ryc. 2.1).

Przeciętna w dziesięcioleciu 2011-2020 wartość średniej defoliacji gatunków razem wynosiła 22,5%, gatunków iglastych – 22,4%, a gatunków liściastych – 22,6%. Średni udział drzew o defoliacji do 10% dla gatunków razem wynosił 10,8%, a średni udział drzew o defoliacji powyżej 25% – 20,0%. Gatunki liściaste charakteryzowały się wyższym średnim udziałem drzew zdrowych (14,9%) oraz wyższym średnim udziałem drzew silnie zdefoliowanych 22,5%) niż gatunki iglaste (8,6% i 18,7%). Średni udział drzew w klasie ostrzegaw-czej (drzewa o defoliacji od 11% do 25%) wynosił: gatunków razem – 69,1%, gatunków iglastych – 72,7%, a gatunków liścias-tych – 62,6% (ryc. 2.2).

Ogółem w skali kraju najlepszą kondycję drzew gatunków razem obserwowano w latach 2013–2015,  najgorszą – w latach 2019–2020.  W latach 2013–2015  udział drzew zdrowych zawierał się w przedziale od 11,6% do 13,7%, udział drzew silnie zdefoliowanych – od 16,7% do 18,9%, a średnia defoliacja – od 21,5% do 21,9%. W latach 2019 i 2020 udział drzew zdrowych wynosił 8,3% i 8,0%, udział drzew silnie zdefoliowanych – 21,1% i 19,4%, a średnia defoliacja – 23,4% i 23,1%. (ryc. 2.3).

Zmienność kondycji zdrowotnej drzew w kolejnych latach dziesięciolecia 2011-2020 była różna w zależności od gatunku

Sosna charakteryzowała się średnim poziomem zdrowotności, jej kondycja była najmniej zmienna w kolejnych latach dziesięciolecia. Najniższa średnia defoliacja drzew tego gatunku utrzymywała się w latach 2013–2015, a najwyższa – w latach 2019–2020 (ryc. 2.4).

Stan zdrowotny świerka w dziesięcioleciu był zły w porównaniu z innymi gatunkami. Względnie najniższa średnia defoliacja drzew tego gatunku utrzymywała się w latach 2011 oraz 2013–2015, a najwyższa – w 2019 roku (ryc. 2.4).

Kondycja jodły w dziesięcioleciu była porównywalna z kondycją olszy, ale  jednocześnie bardziej stabilna w czasie. W 2011 r. jodła charakteryzowała się dobrą kondycją zdrowotną. W 2012 r. nastąpiło niewielkie pogorszenie kondycji, po którym przez następne trzy lata (2013–2015) nie odnotowano zmian. W 2016 roku nastąpiło kolejne niewielkie pogorszenie kondycji, a przez następne lata (2017–2020) następowała powolna poprawa i powrót do stanu z 2011 roku (ryc. 2.4).

Gatunki ‘inne iglaste’ wraz z sosną i gatunkami ‘inne liściaste’ zaliczone zostały do grupy gatunków o średniej kondycji zdrowotnej. W latach 2011–2012, 2016–2017 i 2019–2020 średnia defoliacja drzew tej grupy gatunków utrzymywała się na wyrównanym podwyższonym poziomie (w porównaniu z pozostałymi latami dziesięciolecia). W latach 2013–2015 oraz w 2018 roku kondycja zdrowotna drzew tej grupy poprawiała się (ryc. 2.4).

Buk. W latach 2011–2012 stan koron buków utrzymywał się na średnim poziomie (w porównaniu z pozostałymi latami dziesięciolecia). W latach 2013 i 2015 kondycja poprawiała się, w 2014 roku nastąpiło niewielkie pogorszenie. W 2016 roku nastąpiło znaczące pogorszenie kondycji buków, w 2017 roku – wyraźna poprawa. W latach 2019–2020 kondycja ponownie ulegała pogorszeniu (ryc. 2.5).

Olsza w dziesięcioleciu charakteryzowała się dobrą kondycją wśród monitorowanych gatunków. W latach 2011–2012 kondycja zdrowotna olszy utrzymywała się na średnim poziomie (w porównaniu z pozostałymi latami dziesięciolecia). W 2013 roku stan koron tej grupy gatunków znacznie poprawił się, a w 2014 r. – lekko pogorszył. W 2016 roku nastąpiło znaczące pogorszenie kondycji olszy, a w 2018 roku – wyraźna poprawa, w latach 2019–2020 trend poprawy był kontynuowany (ryc. 2.5).

Gatunki ‘inne liściaste’. Najniższa defoliacja drzew tej grupy gatunków utrzymywała się w latach 2013–2015, a najwyższa – w 2019 roku (ryc. 2.5).

Brzoza charakteryzowała się złą zdrowotnością w porównaniu z innymi gatunkami. Niższa średnia defoliacja drzew tego gatunku utrzymywała się w latach 2011, 2013 i 2015, wyższa – w latach 2018–2019, a najwyższa – w latach 2012, 2016–2017 i  2020 (ryc. 2.5).

Dąb cechował się najniższą zdrowotnością spośród badanych gatunków i grup gatunków w dziesięcioleciu 2011-2020. Niższą średnią defoliację dębów odnotowano w latach 2011 i 2015. W latach 2012–2014 i 2016–2018 defoliacja dębów była bardzo wysokie, a w latach 2019–2020 – najwyższa (ryc. 2.5).

Ogółem w dziesięcioleciu 2011–2020 kolejność gatunków od najzdrowszych do najbardziej uszkodzonych, ustalona na podstawie analizy trzech parametrów określających zdrowotność: średniej defoliacji, średniego udziału drzew zdrowych (do 10% defoliacji) i średniego udziału drzew uszkodzonych (powyżej 25% defoliacji), była następująca: buk << olsza, jodła < inne iglaste, inne liściaste, sosna < świerk, brzoza << dąb.

W 2020 r. kolejność gatunków wyglądała następująco: olsza, buk, jodła < inne iglaste, inne liściaste, sosna < świerk, brzoza << dąb.

W latach 2011–2018 gatunkiem o najlepszej kondycji zdrowotnej był buk. W 2020 roku, na skutek stopniowego pogarszania się kondycji drzew tego gatunku w latach 2019–2020, oraz poprawy w tym okresie stanu koron jodeł i olszy nastąpiło zrównanie poziomu zdrowotności buka z poziomem zdrowotności olszy i jodły.

Przez cały okres dziesięciolecia wśród gatunków iglastych najzdrowsza była jodła, a najbardziej uszkodzony był świerk, natomiast wśród gatunków liściastych najzdrowszy był buk (od 2019 roku razem z olszą), a najbardziej uszkodzony – dąb. Sosna charakteryzowała najbardziej stabilną kondycją zdrowotną.

2.2

Zróżnicowanie kondycji zdrowotnej monitorowanych gatunków drzew w zależności od wieku - 2020 r.

Porównano kondycję zdrowotną (wyrażoną poziomem defoliacji) drzew młodszych (do 60 lat) i starszych (powyżej 60 lat) na tle stanu drzew w całym zakresie wiekowym (powyżej 20 lat). Wykonano analizę regresji defoliacji drzew w zależności od ich wieku dla 7 głównych lasotwórczych gatunków drzew (sosna, świerk, jodła, buk, dąb, brzoza i olsza) oraz dla wszystkich drzew łącznie (ryc. 2.6).

W 2020 roku ogółem dla wszystkich drzew objętych obserwacjami udział drzew zdrowych (do 10% defoliacji) wynosił 8,0%, udział drzew silnie zdefoliowanych (o defoliacji powyżej 25% oraz drzewa martwe) – 19,4%, a średnia defoliacja – 23,1%. Wśród drzew młodszych zanotowano 8,3% drzew zdrowych, 19,0% drzew silnie zdefoliowanych, a średnia defoliacja wynosiła 23,0%. Wśród drzew starszych udział drzew zdrowych wynosił 7,8%, udział drzew silnie zdefoliowanych – 19,6%, a średnia defoliacja – 23,2%.

Taki układ udziału drzew zdrowych i uszkodzonych oraz średniej defoliacji w grupach wiekowych w zestawieniu ‘gatunki razem’ nie wskazuje na istnienie zależności pomiędzy kondycją zdrowotną drzew a ich wiekiem. W odniesieniu do gatunków ‘iglastych razem’ powyższa poszukiwana zależność również nie wystąpiła Natomiast w grupie gatunków ‘liściastych razem’ wystąpiła słaba zależność pogarszania się kondycji zdrowotnej drzew wraz z wiekiem. Analiza regresji badająca zależność defoliacji wszystkich drzew od wieku dała zbliżone wyniki. Stwierdzono bardzo słabą pozytywną zależność, która jednakże była statystycznie istotna (ryc. 2.6).

Wśród gatunków iglastych znaczny spadek kondycji związany z wiekiem zaobserwowano dla gatunków ‘inne iglaste’, mniejszy – u jodły, słaby – u świerka. U sosny powyższa zależność nie wystąpiła. Analiza regresji wykazała, że w przypadku sosny i świerka takiej zależności pomiędzy defoliacją drzew i wiekiem nie było, natomiast w przypadku jodły była ona słaba i pozytywna, ale statystycznie istotna (ryc. 2.6).

Wśród gatunków liściastych największy spadek kondycji związany z wiekiem zaobserwowano u dębów, duży – u brzóz, mniejszy – u buka. U olszy oraz gatunków z kategorii ‘inne liściaste’ powyższa zależność nie wystąpiła. Podobne wyniki dała analiza regresji – pozytywną ale słabą zależność defoliacji od wieku stwierdzono dla dębu, brzozy, buka oraz najsłabszą, ale wciąż statystycznie istotną dla olszy (ryc. 2.6).

W 2020 roku spadek kondycji drzew związany z wiekiem (wyrażony wzrostem defoliacji wraz ze wzrostem wieku) był największy w przypadku dębów, mniejszy – u brzozy, jodły i domieszkowych gatunków iglastych, niewielki – u buka. W przypadku sosny, świerka, olszy i domieszkowych gatunków liściastych – poszukiwana zależność nie została potwierdzona.

2.3

Kondycja zdrowotna drzew według lokalizacji powierzchni badawczych

Kondycja zdrowotna drzew (gatunki razem) w układzie regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych w 2020 roku

Najzdrowsze okazały się drzewa w lasach w rdLP w Krośnie, Szczecinku i Gdańsku. Udział drzew zdrowych wynosił odpowiednio: 7%, 8,3% i 7,7%, udział silnie zdefoliowanych: 14,5%, 7,7% i 7,0%, a średnia defoliacja: 19,8%, 20,0% i 20,0% (ryc. 2.7).

Niewiele gorszą kondycją charakteryzowały się drzewa w lasach w rdLP w Olsztynie, Toruniu i Białymstoku. Udział drzew zdrowych wynosił odpowiednio: 8,4%, 4,7% i 4,4%, udział drzew o defoliacji powyżej 25%: 10,6%, 13,0% i 10,4%, a średnia defoliacja: 21,5%, 21,8% i 21,9%.  Dobry  stan  zdrowotny  drzew  zarejestrowano  w lasach  w  rdLP w Krakowie i w Pile (3,4% i 5,0% drzew zdrowych, 13,3% i 15,2% drzew uszkodzonych oraz 22,7% i 22,9% drzew o średniej defoliacji). Średnią kon-dycję zdrowotną drzew zanotowano w lasach w  rdLP w Katowicach i  Szczecinie (6,6% i  13,2% drzew zdrowych, 18,8% i 24,0% drzew silnie zdefo-liowanych oraz 23,2% i 23,3% średniej defoliacji).

Lasy w rdLP: w Zielonej Górze, Radomiu, Poznaniu, Łodzi i Wrocławiu charakteryzowały się wysokim poziomem defoliacji drzew. Udział drzew zdrowych zawierał się w przedziale od 5,6% do 13,8%, udział drzew silnie zdefoliowanych – od 23,9% do 27,9%, a średnia defoliacja – od 24,0% do 24,7%.

Najsilniej zdefoliowane były drzewa w lasach rdLP w Lublinie i Warszawie. Zanotowano tu najniższe udziały drzew zdrowych (2,1% i 1,7%), najwyższe udziały drzew o defoliacji powyżej 25% (31,2% i 31,9%) oraz najwyższą średnią defoliację (26,6% i 26,7%).

Regionalne dyrekcje Lasów Państwowych uszeregowane grupami, według kondycji drzew (gatunki razem) w lasach (2020 rok), od najzdrowszych do najbardziej uszkodzonych: Krosno, Szczecinek, Gdańsk << Olsztyn, Toruń, Białystok < Kraków, Piła < Katowice, Szczecin < Zielona Góra, Radom, Poznań, Łódź < Wrocław << Lublin, Warszawa.

Kondycja zdrowotna drzew (gatunki razem) w układzie województw w 2020 r.

Najzdrowsze okazały się drzewa w lasach województwa pomorskiego, gdzie zarejestrowano 8,0% drzew zdrowych, najniższy udział drzew o wysokiej defoliacji (6,7%) oraz najniższą średnią defoliację (19,8%) (ryc. 2.8).

Dobrą kondycją zdrowotną drzew charakteryzowały się lasy województw: podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego, gdzie udział drzew zdrowych zawierał się w przedziale od 7,7% do 15,2%, udział drzew silnie zdefoliowanych – w przedziale od 8,8% do 16,4%, a średnia defoliacja – od 20,9% do 21,3%.

Niewiele gorszą kondycją charakteryzowały się drzewa w lasach województw: podlaskiego, śląskiego, małopolskiego i kujawsko-pomorskiego, gdzie występowało od 3,6% do 6,9% drzew zdrowych, od 12,2% do 15,8% drzew silnie zdefoliowanych, średnia defoliacja wynosiła od 22,2% do 22,7%).

Umiarkowany poziom defoliacji koron drzew odnotowano w lasach województw: łódzkiego, świętokrzys-kiego i wielkopolskiego (od 5,1% do 12,0% drzew zdrowych, od 20,4% do 23,2% drzew silnie zdefoliowanych oraz od 23,6% do 23,8% średniej defoliacji).

Lasy w województwach: lubuskim, opolskim i dolnośląskim charakteryzowały się podwyższonym poziomem średniej defoliacji koron drzew. Udziały drzew zdrowych nie były bardzo niskie (odpowiednio: 8,6%, 6,6% i 13,3%), jednak o złej kondycji świadczyły wysokie udziały drzew o defoliacji powyżej 25% (od 26,8% do 28,4%) oraz wysokie wartości średniej defoliacji (od 24,4% do 24,8%).

Najbardziej uszkodzone były drzewa w lasach województw: mazowieckiego i lubelskiego, gdzie zanotowano niskie udziały drzew zdrowych (4,3% i 4,8%), najwyższe udziały drzew silnie zdefoliowanych (30,9% i 28,5%) oraz najwyższą średnią defoliację (26,5% i 25,6%) (ryc. 2.8).

Województwa uszeregowane grupami według kondycji drzew (gatunki razem) w lasach (2020 rok) od najzdrowszych do najbardziej uszkodzonych: pomorskie < podkarpackie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie < podlaskie, śląskie, małopolskie, kujawsko-pomorskie < łódzkie, świętokrzyskie, wielkopolskie < lubuskie, opolskie, dolnośląskie < lubelskie < mazowieckie.

Kondycja zdrowotna drzew (gatunki razem) w układzie krain przyrodniczo-leśnych w 2020 roku

W 2020 r. najzdrowsze okazały się drzewa w lasach krain: Bałtyckiej i Karpackiej, zanotowano tam wysoki, w porównaniu z innymi krainami, udział drzew zdrowych (12,2% i 12,1%), niski udział drzew silnie zdefoliowanych (11,7% i 13,8%) i najniższą średnią defoliację (20,8% i 21,2%) (ryc. 2.9).

Niewiele gorszą kondycją charakteryzowały się drzewa w lasach Krainy Mazursko-Podlaskiej (5,2% drzew zdrowych, 9,7% drzew silnie zdefoliowanych oraz 21,5% średniej defoliacji). Dobrą kondycję drzew zanotowano lasach Krainy Sudeckiej, gdzie udział drzew zdrowych był najwyższy w porównaniu z innymi krainami (16,8%), natomiast udział drzew śilnie zdefoliowanych i średnia defoliacja były podwyższone (23,5% i 22,2%).

Krainy: Wielkopolsko-Pomorska i Małopolska zaliczone zostały do grupy krain o osłabionej kondycji zdrowotnej drzew (5,9% i 8,6% drzew zdrowych, 19,3% i 22,5% drzew silnie zdefoliowanych oraz 23,1% i 23,6% średniej defoliacji). Najbardziej uszkodzone były drzewa w lasach krain: Śląskiej i Mazowiecko-Podlaskiej (9,8% i 4,0% drzew zdrowych, 28,7% i 27,5% drzew silnie zdefoliowanych oraz 25,3% i 25,9% średniej defoliacji).

Mapa prezentująca wyniki obserwacji defoliacji drzew na SPO I rzędu (ryc. 2.10) pozwala na bardziej szczegółowe wydzielenie obszarów zróżnicowanych pod względem zdrowotności lasów w kraju.

Najzdrowsze lasy występują na terenie Krainy Bałtyckiej (z wyjątkiem krańców zachodnich), w części północnej Krainy Wielkopolsko-Pomorskie(Bory Tucholskie, lasy okolic Szczecinka i Drawska Pomorskiego), mozaikowo w części zachodniej Krainy Mazursko-Podlaskiej, w części wschodniej Krainy Karpackiej (Lasy Birczańskie i Lasy Bieszczadzkie) oraz miejscowo w Krainie Małopolskiej (okolice Olkusza) i Krainie Sudeckiej (Karkonosze).

Znacznie osłabioną kondycję drzew zanotowano w lasach południowo-zachodniej części Krainy Mazowiecko-Podlaskiej (południowo-wschodnie okolice Warszawy, okolice Płocka, Gąbina, Skierniewic, lasy położone na wschód od Wisły między Garwolinem a Dęblinem, okolice Lubartowa), w północno-wschodniej części Krainy Małopolskiej (lasy między Ostrowcem Świętokrzyskim a Kraśnikiem oraz na południe od Hrubieszowa), mozaikowo w lasach Krainy Śląskiej (okolice Legnicy, Wrocławia i Brzegu), punktowo w lasach Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej (na północ od Głogowa) oraz na południowo-zachodnim krańcu Krainy Bałtyckiej (Pojezierze Myśliborskie).

Kondycja zdrowotna drzew (gatunki razem) w układzie krain przyrodniczo-leśnych w dziesięcioleciu 2011-2020

Wyrównanym poziomem stanu zdrowotnego charakteryzowały się drzewa w lasach Krain: Bałtyckiej (defoliacja stale niższa) i Małopolskiej (defoliacja stale wyższa) (ryc. 2.11). W Krainie Mazursko-Podlaskiej do 2012 r. oraz w 2014 r. kondycja drzew była znacznie osłabiona, w latach 2013 i 2015 po występującym rok wcześniej pogorszeniu następowała znaczna poprawa, natomiast  w latach  2016-2020  pojawił się  nie  zakłócony wzrostami defoliacji trend stopniowej poprawy stanu koron drzew. W 2020 roku kondycja drzew w tej krainie była najlepsza w porównaniu z innymi krainami. Stan zdrowotny drzew w lasach Krainy Mazowiecko-Podlaskiej na początku dziesięciolecia w 2011 r. był najgorszy na tle innych krain, w latach 2012, 2013 oraz 2015 (po pogorszeniu w 2014 roku) ulegał znacznej poprawie. Lata 2016-2019 to okres stabilnej kondycji drzew w lasach tej krainy (na poziomie nieco wyższym niż średnio w kraju), jednak w 2020 roku nastąpiło pogorszenie i powrót do stanu z 2014 roku. Krainy Sudecka i Śląska charakteryzowały się podobną zmiennością defoliacji koron drzew: w latach 2012, 2015-2017 oraz w 2019 roku następowało pogorszenie kondycji zdrowotnej drzew, w latach 2013 i 2018 kondycja nie ulegała zmianom w stosunku do stanu sprzed roku (czyli lat 2012 i 2017). W latach 2014 i 2020 kondycja drzew uległa znacznej poprawie w porównaniu do stanu sprzed roku (czyli lat 2013 i 2019). W 2020 roku uszkodzenie drzew w lasach krain: Śląskiej i Mazowiecko-Podlaskiej utrzymywało się na tym samym poziomie, najwyższym na tle innych krain. Kondycja drzew w lasach Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej w latach 2011-2014 była najlepsza (porównywalna ze stanem notowanym w Krainie Bałtyckiej), charakteryzowała się tendencją spadkową. W latach 2015-2019 trend uległ odwróceniu, uszkodzenie drzew rosło, dopiero w 2020 r. nastąpiła niewielka poprawa. W Krainie Karpackiej w latach 2011-2013 następowała poprawa kondycji drzew, w latach 2014, 2015 nie obserwowano zmian, w 2016 r. nastąpiło niewielkie pogorszenie, a w latach 2017-2019 kontynuowany był trend poprawy stanu koron drzew. Pod koniec dziesięciolecia, w 2020 roku najlepszą kondycją charakteryzowały się drzewa w lasach krain: Bałtyckiej, Mazursko-Podlaskiej i Karpackiej.

W 2020 r. uszeregowanie krain przyrodniczo-leśnych grupami według kondycji drzew (gatunki razem) w lasach od najzdrowszych do najbardziej uszkodzonych wyglądało następująco: Bałtycka, Karpacka < Mazursko-Podlaska < Sudecka < Wielkopolsko-Pomorska, Małopolska < < Śląska < Mazowiecko-Podlaska.

3.

Ocena uszkodzeń drzew na stałych powierzchniach obserwacyjnych I rzędu monitoringu lasu w 2020 r.

4.

Warunki wodne gleby na terenach leśnych Polski w 2020 r. i ich wpływa na stan zdrowotny lasów

5.

Stałe powierzchnie obserwacyjne monitoringu lasów na obszarach Natura 2000

III.

Badania na stałych powierzchniach obserwacyjnych monitoringu intensywnego (SPO MI)

6.

Warunki pogodowe na powierzchniach SPO MI w 2020 roku oraz w latach 2015-2020

7.

Poziom stężenia NO2 i SO2 w powietrzu na terenach leśnych

8.

Wielkość depozytu wnoszonego z opadami atmosferycznymi na terenach leśnych

9.

Opady podkorowe oraz spływ po pniu

10.

Roztwory glebowe

11.

Zmiany stężeń zanieczyszczeń gazowych, depozycji oraz składu roztworów glebowych po roku 2010

Literatura